«Follow the money» λέει το γνωστό μότο και δεν υπάρχει, νομίζω, πιο ασφαλής οδοδείχτης, προκειμένου να δούμε τις τάσεις της παγκόσμιας αγοράς και τους καλλιτέχνες που κρίθηκαν ασφαλή επενδυτικά χαρτιά από τους μεγάλους συλλέκτες. Μετά το τεράστιο σοκ της πανδημίας, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία της έκθεσης που φέρει την υπογραφή της Morgan Stanley και της διεθνούς πλατφόρμας Artnet, για την κατάσταση στις δημοπρασίες από το 2018 έως το 2022.
Οι συνολικές πωλήσεις την περσινή χρονιά έφτασαν τα 15,9 δισεκατομμύρια δολάρια, με μια ελαφρά πτώση της τάξης του 4% από τα 16,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021. Και πάλι, όμως, εξακολουθεί να είναι το δεύτερο υψηλότερο ετήσιο σύνολο από το 2018, καθώς σε βάθος πενταετίας έχουμε την ανώμαλη περίοδο της πανδημικής κρίσης ως την ανάκαμψη που ήρθε το 2021.
Οι λαχνοί στις πωλήσεις και η αναλογία τους αντικατοπτρίζει αυτή τη σταθεροποίηση, θα λέγαμε καλύτερα. Συγκεκριμένα, κάτι λιγότερο από 367.000 παρτίδες βρήκαν αγοραστή το 2022, μια πτώση που εξακολουθεί να ξεπερνά κατά πολύ τις τρεις από τις τέσσερεις προηγούμενες χρονιές. Ωστόσο, η μέση τιμή πώλησης ενός έργου παρέκκλινε, αυξανόμενη από 43.118 δολ. το 2021 σε 43.473 δολ. το 2022.
Ειδικότερα στις ΗΠΑ, οι συνολικές πωλήσεις στην αγορά της τέχνης εκτινάχθηκαν το 2022 στα 7,9 δισεκατομμύρια δολάρια, καταγράφοντας αύξηση σχεδόν 25%. Είναι το υψηλότερο σύνολο για τις αγορές της χώρας σε μισή δεκαετία. Το γεγονός σχετίζεται περισσότερο με την πραγματοποίηση πέντε κορυφαίων πλειστηριασμών στη Νέα Υόρκη, με έργα προερχόμενα από μοναδικές, διεθνώς γνωστές συλλογές.
Πηγή: Artnet Price Database and Artnet Analytics
Εντυπωσιακό κι αυτό: οι πωλήσεις στην Κίνα την ίδια περίοδο, μειώθηκαν κατακόρυφα στα 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια, πτώση 43% από τα σχεδόν 4,7 δισεκατομμύρια δολάρια που έπεσαν στις δημοπρασίες της Ασίας το 2021.
Αντίστοιχα, το Ηνωμένο Βασίλειο διατήρησε την τρίτη θέση στις πωλήσεις του, καταγράφοντας μέτρια ετήσια αύξηση σε 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό σημαντικά χαμηλότερο από το σύνολο του 2018 (2,8 δισεκατομμύρια δολάρια) και του 2019 (2,2 δισεκατομμύρια δολάρια). Η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια χαίνουσα πληγή για τις άλλοτε λαμπρές βρετανικές αγορές της τέχνης.
Κάτι, όμως, που φαίνεται πως δεν κατάφερε να καρπωθεί η γαλλική αγορά, καθώς έκανε κι αυτή ένα βήμα πίσω από τα μεγάλα κέρδη που σημείωσε το 2021. Οι παριζιάνικοι οίκοι πέτυχαν πωλήσεις μόλις 1,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2022, μια πτώση περίπου του 2%.
Τι αγοράζουν οι μεγάλοι παίχτες
Τα έργα των ιμπρεσιονιστών και των καλλιτεχνών του μοντερνισμού ξεπέρασαν το 2022 όλες τις γενιές των δημιουργών, πετυχαίνοντας πωλήσεις αξίας άνω των 6,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων (ιμπρεσιονιστές και μοντέρνοι ορίζονται οι καλλιτέχνες που γεννήθηκαν μεταξύ 1821 και 1910, ενώ «μεταπολεμικοί» και «σύγχρονοι» είναι αυτοί που γεννήθηκαν μεταξύ 1911 και 1974.)
Πηγή: Artnet Price Database and Artnet Analytics
Παρά το γεγονός ότι τερμάτισαν πέρυσι στη δεύτερη θέση, οι μεταπολεμικές και σύγχρονες πωλήσεις εξακολουθούν να κατέχουν το υψηλό πενταετίας που πέτυχαν το 2021. Οι συνολικές πωλήσεις στο είδος το 2022, ήταν σχεδόν 5,9 δισεκατομμύρια δολάρια, μόλις 158 εκατομμύρια δολάρια χαμηλότερες από το 2021.
Οι πωλήσεις των Old Masters (που σημαίνει οι καλλιτέχνες οι οποίοι γεννήθηκαν μεταξύ 1250 και 1820) συνέχισαν την ανοδική τους πορεία τα τελευταία δύο χρόνια: οι πωλήσεις αξίας 785,3 εκατομμυρίων δολαρίων που πέτυχαν το 2022, αντιπροσωπεύουν την καλύτερη απόδοση του είδους την τελευταία πενταετία.
Πηγή: Artnet Price Database and Artnet Analytics
Αντιθέτως, η ραγδαία άνοδος του είδους Ultra-Contemporary (ορίζονται οι καλλιτέχνες που γεννήθηκαν μετά το 1974) την περσινή χρονιά ανακόπηκε. Οι πωλήσεις έφτασαν μόνο τα 668,2 εκατομμύρια δολάρια το 2022, μια μείωση περίπου 10% από τα 741,4 εκατομμύρια δολάρια που καταγράφηκε το 2021. Είναι η πρώτη φορά που τα έργα της κατηγορίας σημειώνουν χαμηλότερες πωλήσεις από την προηγούμενη χρονιά.
Η μείωση των πωλήσεων του είδους δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη, καθώς είχαμε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη. Το επίπεδο της επένδυσης σε νέους, μη φτασμένους ακόμη δημιουργούς, κατά κανόνα, τείνει να πέφτει στη διάρκεια λιγότερο δυναμικών κύκλων στην παγκόσμια οικονομία.
