Πως η μεγάλη επένδυση των €356 εκατ. σε Έρευνα και Ανάπτυξη, Τεχνολογίες, Παραγωγή και Βιοτεχνολογία φέρνει την ελληνική εταιρεία σε πρωταγωνιστικό ρόλο στην χώρα την Ευρώπη και τον κόσμο.
Στο παγκόσμιο χάρτη της φαρμακοβιομηχανίας, υπάρχουν εταιρείες που ξεχωρίζουν για την τεχνογνωσία και το όραμα για πρωτοπορία στην ευρύτερη προσπάθεια της θεραπείας. Μία όμως, εξ αυτών φέρει μία σημαντική «ελληνική υπογραφή». Και αυτή είναι η DEMO, η οποία με το μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα, ύψους €356 εκ. που ξεκίνησε το 2021, δεν κρύβει πλέον τη φιλοδοξία της να πρωταγωνιστήσει σε διεθνές επίπεδο στην έρευνα και παραγωγή φαρμάκου, και να φέρει τη χώρα μας στο επίκεντρο: τόσο σε ότι αφορά την εξέλιξη νέων σκευασμάτων, όσο και στην διάθεσή τους, σε μία διεργασία που αλλάζει τα δεδομένα στο ευρωπαϊκό αλλά και το παγκόσμιο σκηνικό.
Στη διεργασία αυτή, ασφαλώς και το επενδυτικό σχέδιο της DEMO, κατέχει κεντρικό ρόλο. Ίσως, όμως το πλέον ενδιαφέρον να είναι η φιλοσοφία και η μέθοδος με την οποία αυτό εξελίσσεται: λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα νέα δεδομένα στην ευρωπαϊκή αγορά φαρμάκου, θέτει στο επίκεντρο την Έρευνα και Ανάπτυξη, για να προχωρήσει στη συνέχεια στην παραγωγή πρώτων υλών και φαρμάκων, όπως επίσης και τη δημιουργία κέντρου βιοτεχνολογίας. Διαδικασίες που λειτουργούν με τη μορφή του chain effect, τροφοδοτώντας η μία την άλλη, ώστε να φέρουν τη DEMO σε ρόλο πρωταγωνιστή.
Με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα να «μιλούν από μόνα τους» για το εγχείρημα που ξεκίνησε το 2021 (και ως σχεδιασμός ολοκληρώνεται το 2027), έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δούμε το πώς αυτή η προσπάθεια ξεδιπλώνεται προς όφελος της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, της ελληνικής οικονομίας, αλλά και της ευρωπαϊκής προσπάθειας για μία φαρμακευτική αυτονομία!
Όπως είναι γνωστό στον φαρμακευτικό κλάδο, το Νοέμβριο 2021, η DEMO ΑΒΕΕ ανακοίνωσε ένα ευρύ επενδυτικό πλάνο ύψους €356 εκ. με στόχο να καταστεί πρωταγωνιστής στην παραγωγή φαρμάκων στην Ευρώπη και στον κόσμο. Το πλάνο περιλαμβάνει 4 άξονες επενδύσεων, την παραγωγή δραστικών γενόσημων φαρμάκων, την παραγωγή πρώτων υλών, την Έρευνα & Ανάπτυξη (R&D) και την Βιοτεχνολογία.
Ειδικότερα, προβλέπει την επέκταση της παραγωγικής δυναμικής στις εγκαταστάσεις στο Κρυονέρι Αττικής, τη διαμόρφωση 4 μονάδων παραγωγής πρώτων υλών και 4 μονάδων παραγωγής τελικού προϊόντος στις εγκαταστάσεις στην Τρίπολη, σύγχρονα εργαστήρια R&D στην Θεσσαλονίκη και τη δημιουργία μονάδας ανάπτυξης μονοκλωνικών αντισωμάτων και ΒιοΑκαδημία στην Αττική.
Πρόκειται για μία επένδυση ζωτικής σημασίας για την Εθνική Οικονομία, αλλά και κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με απώτερο σκοπό, όμως να ξεφύγει από τα ελληνικά σύνορα και να αλλάξει τις εξελίξεις στο ευρύτερο περιβάλλον.
Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, η επένδυση της DEMO, θα φέρει αύξηση του ΑΕΠ της χώρας κατά €1.13 δισ. αλλά και 900 άμεσες θέσεις εργασίας σε βάθος δεκαετίας. Κατά την ίδια μελέτη, δε, θα φέρει 800 έμμεσες θέσεις εργασίας ανά έτος κατά την κατασκευή, και 3.700 κατά την λειτουργία.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η Έρευνα και Ανάπτυξη είναι ο κεντρικός μοχλός του επενδυτικού σχεδιασμού. Ήδη, η επέκταση του τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης της DEMO στη Θεσσαλονίκη συμβάλλει στην περιφερειακή ανάπτυξη και έγινε για να αξιοποιηθεί το υψηλού επιπέδου επιστημονικό και ερευνητικό προσωπικό της Βόρειας Ελλάδας. Επιπλέον, η τεχνογνωσία που αναπτύσσεται, θα μεταφερθεί μέσω του εξειδικευμένου προσωπικού της εταιρείας, στα νέα εργοστάσια που κατασκευάζει η DEMO στην Τρίπολη, τα οποία ανάμεσα στις άλλες δραστηριότητές τους θα παράγουν σε βιομηχανική κλίμακα δραστικές πρώτες ύλες φαρμάκων σε μεγάλες ποσότητες.
Ας δούμε όμως, λεπτομερέστερα, πως λειτουργεί το μοντέλο αυτό:
Το Κέντρο Έρευνας & Ανάπτυξης χημικών μορίων στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, είναι το μεγαλύτερο κέντρο φαρμακευτικής Έρευνας & Ανάπτυξης στην περιοχή.
Σε συνολική έκταση 2.400 τ.μ. στεγάζει 13 ξεχωριστά εργαστήρια και 34 βοηθητικούς χώρους. Μέχρι σήμερα, έχουν εγκατασταθεί 403 εργαστηριακά όργανα και πολλά ειδικά συστήματα και κατασκευές. Μεταξύ αυτών, 50 υπερσύγχρονα Συστήματα Χρωματογραφίας (HPLC, UPLC, GC) τα οποία είναι τα περισσότερα που εγκαταστάθηκαν στο 2021 σε φαρμακευτική εταιρεία στην Ευρώπη.
Μεταξύ των καινοτομιών του είναι και το Εργαστήριο Πυρηνικού Μαγνητικού Συντονισμού (NMR) που επιτρέπει την αποτύπωση και ταυτοποίηση της δομής των οργανικών μορίων. Πρόκειται για το μοναδικό NMR σε μη ακαδημαϊκό χώρο στην Ελλάδα.
Ήδη έχουν ξεκινήσει οι ερευνητικές δραστηριότητες και ο στόχος της DEMO είναι η ανάπτυξη 5 νέων δραστικών πρώτων υλών και 21 τελικών προϊόντων κάθε χρόνο. Παράλληλα, δρομολογείται η δημιουργία 2 εργαστηριακών χώρων για την υλοποίηση νέων ερευνητικών έργων, σε συνεργασία με την Πανεπιστημιακή Κοινότητα.
Η ερευνητική δραστηριότητα στο R&D στη Θεσσαλονίκη θα τροφοδοτεί ακολούθως το παραγωγικό hub στην της DEMO Τρίπολη στο οποίo ήδη διαμορφώνονται 4 παραγωγικές μονάδες πρώτων υλών φαρμάκων, αλλά και 4 παραγωγικές μονάδες τελικών φαρμάκων. Καθιστούν έτσι την πόλη, σημαντικό Ευρωπαϊκό κέντρο της φαρμακοβιομηχανίας, ενώ δημιουργούν πάνω από 600 θέσεις εργασίας στην περιοχή της Μεγαλόπολης σε βάθος 10ετίας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μόλις οι 2 από τις 8 αυτές μονάδες, μειώνουν το αρνητικό ισοζύγιο της χώρας στα προϊόντα που θα παράγουν, ενώ οι 3 από τις 8 μονάδες της Τρίπολης προορίζονται να παράξουν φάρμακα που σήμερα δεν παράγονται στην Ελλάδα! Την ίδια στιγμή και οι 8 μονάδες έχουν εξαγωγικό χαρακτήρα, αφού θα κατασκευαστούν και με τις προδιαγραφές GMP των ΗΠΑ, έχοντας έτσι τη δυνατότητα να καλύψουν την παγκόσμια αγορά.
Ας σταθούμε, όμως και στο τι σημαίνουν στην πράξη, όλα αυτά:
Κατ’ αρχήν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα συντελείται παραγωγή πρώτων υλών φαρμάκων. Γεγονός που συμβάλλει και στην επάρκεια της Ε.Ε. σε πρώτες ύλες, οι οποίες μέχρι σήμερα προέρχονται από εισαγωγές από την Κίνα και την Ινδία. Έτσι, Οι μονάδες της DEMO στην Τρίπολη θα μπορούν να καλύψουν το 20% της Ευρωπαϊκής αγοράς στα προϊόντα που παράγουν. Μόνο τυχαίο δε είναι ότι η δυναμικότητα σε τεμάχια θα ανέλθει σε 270 τόνους πρώτης ύλης και σε 324.000.000 τεμάχια τελικού προϊόντος!
Και τώρα... η Βιοτεχνολογία
Χάρη στην ίδιο επενδυτικό σχεδιασμό η DEMO καθίσταται και η πρώτη εταιρία στην Ελλάδα που θα δραστηριοποιηθεί στον τομέα της βιοτεχνολογίας, με τη δημιουργία σύγχρονου Ερευνητικού Κέντρου Βιοτεχνολογίας, στον Άγιο Στέφανο Αττικής.
Το Κέντρο αυτό, που διαμορφώνει έναν ζωτικό άξονα του επενδυτικού προγράμματος της DEMO, περιλαμβάνει Εργαστήρια Έρευνας & Ανάπτυξης βιοτεχνολογικών προϊόντων, καθώς και πρότυπη μονάδα παραγωγής μονοκλωνικών αντισωμάτων για παραγωγές παρτίδων προϊόντος για κλινικές μελέτες. Εκεί, μέσω του Τμήματος R&D προβλέπεται η παραγωγή 3 μονοκλωνικών αντισωμάτων μέχρι το 2027. Παράλληλα «έρχεται» η δημιουργία Βίο-Ακαδημίας: Αυτήν θα «επανδρώσει» ένα μείγμα επιστημόνων από το εξωτερικό, που θα εκπαιδεύσει νέους επιστήμονες από τα πανεπιστήμια της χώρας μας, ώστε να γίνουν ο θύλακας Έρευνας και Ανάπτυξης στην νέα αυτή τεχνολογία.
Η στρατηγική Επένδυση της DEMO ΑΒΕΕ για έρευνα και ανάπτυξη μονοκλωνικών αντισωμάτων, δεν έρχεται τυχαία. Στα μέσα Μαρτίου 2023 εγκρίθηκε από τη Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων (ΔΕΣΕ) η ένταξη στο πρόγραμμα Στρατηγικών Επενδύσεων του ερευνητικού προγράμματος της φαρμακοβιομηχανίας DEMO για την Βιομηχανική έρευνα και Ανάπτυξη 2 βιοομοειδών μονοκλωνικών αντισωμάτων για τη βιολογική θεραπεία στην αντιμετώπιση κακοηθών νεοπλασιών, συνολικού προϋπολογισμού 89 εκατ. ευρώ. Και σε αυτό το περιβάλλον, το πρόγραμμα βιοτεχνολογίας 2023-2032 της DEMO περιλαμβάνει την οργανωμένη ανάπτυξη βιοτεχνολογικών φαρμάκων σε εμπορική κλίμακα για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και αποτελεί ένα εμβληματικό έργο για την εταιρεία που εδραιώνει την είσοδό της στον τομέα της Βιοτεχνολογίας.
Έτσι, μέσα από τη διαδικασία αυτή , η DEMO επενδύει στην έρευνα και δίνει κίνητρα στους νέους επιστήμονες να παραμείνουν στη χώρα, συμβάλλονταςστο Βrain Gain της χώρας με επιστημονικό δυναμικό υψηλής κατάρτισης. Ακόμα, προωθεί την επιτόπια επιστημονική έρευνα σε πραγματικές συνθήκες παραγωγής βιοτεχνολογικών φαρμάκων ενώ δίνει τη δυνατότητα σε Start up εταιρίες του εξωτερικού να έχουν την δυνατότητα να παράξουν τις δοκιμαστικές τους παρτίδες για κλινικές μελέτες στην Ελλάδα. Επιπλέον, δημιουργεί ευκαιρίες για αύξηση εθνικών εσόδων στο χώρο των κλινικών δοκιμών και διασφαλίζει την επάρκεια του εθνικού συστήματος υγείας και σε βιοομοειδή φάρμακα.
Η DEMO και το διεθνές περιβάλλον και η ελληνική πρωτοπορία
Η κίνηση της DEMO με το επενδυτικό της master plan, έρχεται σε ένα ενδιαφέρον περιβάλλον, στο οποίο τον Απρίλιο του 2023, η Ε.Ε. πρότεινε την αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας της Ευρώπης, ώστε να καταστεί πιο ευέλικτη και προσαρμοσμένη στις ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων. Στόχος της αναθεώρησης να καταστήσει τα φάρμακα περισσότερο διαθέσιμα, προσβάσιμα και οικονομικά προσιτά. Παράλληλα, η Ένωση σκοπεύει να στηρίξει την καινοτομία και να τονώσει την ανταγωνιστικότητα και την ελκυστικότητα της φαρμακευτικής βιομηχανίας της Ευρώπης.
Την ίδια στιγμή, σε ότι αφορά τα ελληνικά δεδομένα, ο κλάδος της εγχώριας παραγωγής φαρμάκων έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους πιο δυναμικούς της ελληνικής οικονομίας, ανθεκτικός με 11.000 εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης, από τους οποίους οι 800 δραστηριοποιούνται σε έργα R&D. Και ο οποίος παρά την οικονομική κρίση, δεν σταμάτησε να αναπτύσσεται. Σύμφωνα, δε, με τα στοιχεία της Eurostat, η παραγωγή φαρμάκου στην Ελλάδα σε αξίες (ex-factory) προσέγγισε τα €1,7 δισεκ., αυξημένη σημαντικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Σε αυτό το περιβάλλον, η αξιοπιστία και η ανάπτυξη της DEMO αποτελεί εγγύηση επάρκειας σε φάρμακα όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη. Με την ανάπτυξη πρώτων υλών σε ευρωπαϊκό έδαφος, η Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας, αποκτά τις προϋποθέσεις να αποκτήσει σταδιακά επάρκεια και αυτονομία από τρίτες χώρες στο νευραλγικό τομέα της υγείας.
Πράγματι, στο νέο Κέντρο Έρευνας & Ανάπτυξης και τις παραγωγικές μονάδες της DEMO θα αναπτύσσονται και διαχέονται στην αγορά νέα τελικά φαρμακευτικά προϊόντα χημικής προέλευσης, που θα διευρύνουν το χαρτοφυλάκιο της εταιρείας στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Την ίδια στιγμή, η δυνατότητα ανάπτυξης δραστικών πρώτων υλών φαρμάκων, ενισχύει στρατηγικά την θέση της εταιρείας στην παγκόσμια αγορά, ενώ η καθετοποίηση σε όλο το φάσμα της παραγωγικής διαδικασίας του φαρμάκου, συμβάλει στην απεξάρτηση, τόσο της DEMO, όσο και της Ελλάδας από τις αγορές της Ασίας.
