Την Κυριακή 21 Μαΐου, πράγματι, έγινε ένας πολιτικός «σεισμός». Όχι τόσο επειδή επιτεύχθηκε για πρώτη φορά μια απροσδόκητα ευρεία νίκη ενός «συστημικού» κόμματος απέναντι σε ένα άλλο. Το «ταρακούνημα» έγκειται περισσότερο στο ό,τι οι Έλληνες ψηφοφόροι, ασπάστηκαν, επιτέλους, την κοινή λογική. Το στοιχείο δηλαδή που έλειπε από την εκλογική και εν γένει πολιτική συμπεριφορά των Ελλήνων εδώ και δεκαετίες, ενδεχομένως και καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης.
Πώς συνέβη όμως αυτό; Η απάντηση κρύβεται σε μια λέξη: Ωρίμανση. Ωρίμανση της συλλογικής συνείδησης και πολιτικής συμπεριφοράς ενός λαού. Μιας συλλογικής συνείδησης που βρίσκεται στα mid - late 40s της «ζωής» της, αν θεωρήσουμε ότι «γεννήθηκε» κάπου κοντά στο 1974.
Μια συλλογική συνείδηση που ήρθε αντιμέτωπη με την πραγματικότητα με τον πιο σκληρό τρόπο τα πρώτα χρόνια των μνημονίων και που ως γνήσιο καλομαθημένο τέκνο, προσπάθησε να την αποφύγει και να πέσει στα…μαλακά, πιστεύοντας την «ελπίδα της πρώτης φοράς Αριστερά» που του σέρβιραν το 2015, ενώ ακόμη και ως «επαναστάτης χωρίς αιτία», νωρίτερα, το 2012 είχε πιστέψει ότι ο τραμπουκισμός και η βία -πολιτική και κοινωνική- της ακροδεξιάς, θα μπορούσε να είναι μια κάποια λύση. Μια «λούμπα» στην οποία έχουν πέσει κι άλλες, πολλές συλλογικές συνειδήσεις σε άλλες χώρες.
Το 2019 λοιπόν, άρχισε η περίοδος της ωριμότητας της συλλογικής και πολιτικής συνείδησης των Ελλήνων, η οποία φαίνεται να επιβεβαιώθηκε εμφατικά στις εκλογές της 21ης Μαΐου. Ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και οι Έλληνες άρχισαν να διαμορφώνουν την δική τους άποψη για την πραγματικότητα γύρω τους, αντί να αποδέχονται ως πραγματικότητα αυτό που του σερβίρουν οι δημαγωγοί.
Όσοι βλέπαμε «ντέρμπυ» σε αυτές τις εκλογές, υποτιμήσαμε τον βαθμό ωρίμανσης της συλλογικής συνείδησης. Ποιος δεν θα το φοβόταν άλλωστε μετά από μια τέτοια τετραετία - rollercoaster, με παγκόσμιες κρίσεις, πανδημία, πολέμους, σκάνδαλα κλπ; Εδώ λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ απέτυχε να πείσει, γιατί ενώ έχτιζε το αφήγημα της χειρότερης κυβέρνησης που έχει περάσει από τον τόπο, αυτό δεν αποτυπώθηκε ποτέ στην κοινή γνώμη. Αυτό το αφήγημα, με τις σαθρές βάσεις και τα ανύπαρκτα ερείσματα, κατέρρευσε την 21η Μαΐου και μαζί του και ο ευσεβής πόθος για μια «δεύτερη φορά Αριστερά». Ένα σαθρό αφήγημα, που επιχειρήθηκε να στηριχθεί με αδύναμα επιχειρήματα, αρνητική διαφήμιση, μηδενιστική - εχθρική ρητορική, προσωπικές επιθέσεις και διαρκή αλλαγή πλεύσης ως προς την κεντρική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ προς το εκλογικό κοινό. Μια «αρνητίλα» και «μαυρίλα» που συνοδεύτηκε και από πολλά αυτογκόλ στο ενενηντά-φεύγα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ εγκλωβίστηκε στην ηγεμονική φιλοσοφία του. Επένδυσε στην απλή αναλογική, πιστεύοντας ότι θα μπορούσε να αποτελέσει τον ισχυρό πόλο μιας ευρύτερης συνεργασίας της κεντροαριστεράς, για να μπορέσει να κυβερνά «για πάντα». Όμως, η αλαζονεία της ηγεσίας του και η «συστημικότητα» που απέκτησε από το 2015 κι έπειτα, μόνο τις συνεργασίες δεν επεδίωκε. Πίστευαν, ότι δεν θα χρειαστούν καν τις συνεργασίες ή ότι η ελκυστικότητα της εξουσίας θα ανάγκαζε τα υπόλοιπα κόμματα της Αριστεράς να συστρατευτούν μαζί του. Όμως, το μεγαλύτερο σφάλμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι η δική του ωριμότητα, ως πολιτική δύναμη, δεν κατάφερε ποτέ να συγχρονιστεί με τον ρυθμό ωρίμανσης της συλλογικής συνείδησης. Αποτέλεσμα, η οριστική -ενδεχομένως- ρήξη του ΣΥΡΙΖΑ με την κοινωνία.
Η τοξικότητα θα συνεχιστεί ανάμεσα στους δύο διεκδικητές του τίτλου του ηγέτη της «προοδευτικής παράταξης». Ωστόσο, αν αποδεχθούμε ότι η συλλογική συνείδηση έχει περάσει πλέον σε άλλο επίπεδο ωριμότητας - εκείνο των «45άρηδων», ίσως να είναι η κατάλληλη στιγμή να ανέβει ο πήχης πιο ψηλά, με στόχο όχι απλά μια «καθαρή εντολή» διακυβέρνησης, αλλά μια ξεκάθαρη και εμφατική απαίτηση των πολιτών να προχωρήσει η Συνταγματική αναθεώρηση που χρειάζεται, ώστε να μπορέσουν να προχωρήσουν οι τομές και οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, για να αλλάξουμε -επιτέλους- πίστα και επίπεδο ως χώρα, ως οικονομία και ως κοινωνία.
Αυτό, μάλιστα. Θα είναι ένας πραγματικός πολιτικός σεισμός με τα όλα του.
* Ο Βαγγέλης Κλέτσας είναι επικοινωνιολόγος και συνιδιοκτήτης της εταιρείας επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων The Narrative
