Τι είναι προοδευτικό σήμερα;

Υπάρχει μια παρανόηση στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της χώρας, η οποία ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία, αναπαράγει ένα διχαστικό στερεότυπο για το κοινωνικό σύνολο. 

Λόγος, φυσικά, γίνεται για την αυτάρεσκα αποκαλούμενη «δημοκρατική παράταξη». Ο αυτοπροσδιορισμός αυτός, προϋποθέτει ότι το αντίθετό της είναι η ολιγαρχική, η αντιδημοκρατική παράταξη. 

Έχουν, όμως, έτσι τα πράγματα ή μήπως είναι απλά ένας τεχνητός διαχωρισμός, ο οποίος αναπαράγει διαχρονικά μία διαίρεση, η οποία έχει πάψει προ πολλού να υφίσταται. 

Γιατί, αν δεν απατώμαι, όλα τα κόμματα που καταθέτουν δήλωση συμμετοχής στις βουλευτικές εκλογές, θεωρούνται αυτομάτως δημοκρατικά και πως δεν επιβουλεύονται το πολίτευμα. Ακόμη και το ΚΚΕ, το οποίο έχει στο πρόγραμμά του τη βίαιη κατάλυση του «αστικού καθεστώτος» και την εγκαθίδρυση «δικτατορίας του προλεταριάτου», παραμένει στο πεδίο των συζητήσεων, οι οποίες άλλωστε αφορούν στα μέλη της σέκτας του και ορισμένων ακαδημαϊκών που φαντασιώνονται τον εαυτό τους στο ρόλο του Ανατόλι Λουνατσάρσκι, του πρώτου λαϊκού κομισάριου Παιδείας των μπολσεβίκων, μετά το πραξικόπημα του Οκτωβρίου 1917 στην Ρωσία. Και αυτό γιατί το ΚΚΕ μετά την στρατιωτική, πολιτική και ηθική ήττα του 1949, δεν τόλμησε ποτέ να αμφισβητήσει εν τοις πράγμασι το «αστικό καθεστώς» με πράξεις, γιατί γνωρίζει πολύ καλά το τίμημα που θα κληθεί να καταλάβει στο ακέραιο. Εξαίρεση αποτελεί η εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής, τα ηγετικά στελέχη της οποίας καταδικάστηκαν για συγκεκριμένες πράξεις του κοινού ποινικού δικαίου και όχι για τις ιδέες τους, όπως λάθρα διακινούν ορισμένα κέντρα. Στις δημοκρατίες, οι άνθρωποι κρίνονται και δικάζονται για τις πράξεις τους και όχι για τις ιδέες τους. Το έχουμε λύσει αυτό, εδώ και μισό, περίπου αιώνα και καλώς. 

Ας επανέλθουμε, όμως, στην αρχική μας απορία, αφού οι μεν αυτοπροσδιορίζονται ως «δημοκρατική παράταξη» οι απέναντι τι είναι; Γιατί ο προσδιορισμός «συντηρητική παράταξη», εννοιολογικά δεν αποτελεί το αντίθετο της «δημοκρατικής». 

Ένα άλλο παράδειγμα: η προοδευτική παράταξη, θα έπρεπε να έχει ως αντίθετό της την οπισθοδρομική παράταξη και όχι τη συντηρητική, ενώ η τελευταία θα έπρεπε να θεωρεί το αντίθετό της ως νεοτεριστική. 

Μύλος των εννοιών ή μήπως πρόκειται για ένα από τα παλιά τεχνάσματα άσκησης γοητείας συγκεκριμένων τμημάτων του εκλογικού σώματος, προκειμένου να λειτουργήσουν ως προπέτασμα καπνού για να καλύψουν βαθιά αναχρονιστικά αντανακλαστικά και να προωθήσουν πολιτικές που κάθε άλλο παρά «προοδευτικές» είναι; 

Εξάλλου, νομίζω πως ήρθε η ώρα να συζητήσουμε ξανά και, γιατί όχι, να επαναπροσδιορίσουμε το περιεχόμενο και την ουσία της έννοιας του προοδευτικού, η οποία μόνη ανάμεσα σε πολλές άλλες, έχει κακοπάθει τα τελευταία χρόνια, όταν «προοδευτικοί κυβερνήτες» έλαβαν τις πιο σκληρές αποφάσεις για την πλειοψηφία του κοινωνικού δώματος. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τις κάκιστης αισθητικής εκδηλώσεις των εκ δεξιών εταίρων των σημερινών προοδευτικών που θύμιζαν τις γιορτές της δικτατορίας, σε γκροτέσκο εκδοχή; 

Και αυτό γιατί υπό τη λεοντή του προοδευτισμού, σήμερα προωθούνται ιδέες και πολιτικές που καμία, απολύτως, σχέση με όλα εκείνα για τα οποία ήταν περήφανες προηγούμενες γενιές, καταβάλλοντας πολλές φορές υπέρμετρο και άδικο κόστος. Ωστόσο, άφησαν ισχυρό αποτύπωμα στην κοινωνία και την ιστορία, ενώ υπήρξαν σπουδαίοι εκπρόσωποι αυτού του κοινωνικού ρεύματος, οι οποίοι με τη δράση τους ωφέλησαν. 

Η υιοθέτηση ψευδεπίγραφων «προοδευτικών» ιδεών, εισαγόμενων κατά κύριο λόγο από ορισμένα αγγλοσαξωνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα, μπορεί να έχουν με περιορισμένη κοινωνική απήχηση, αποτελούν δε, τροχοπέδη για την ανάπτυξη ενός υγιούς, δυναμικού, αλλά με αρχές δημόσιου διαλόγου ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα, τα κοινωνικά στρώματα και τα ΜΜΕ, ως προς τις προτεραιότητες που πρέπει να θέσει η ελληνική κοινωνία, μακριά από πομφόλυγες και εντυπωσιοθηρικές διακηρύξεις, οι οποίες, στην πραγματικότητα, δεν έχουν καμιά πρακτική σημασία. 

Το τι είναι προοδευτικό, κρίνεται στην πράξη και εκ του αποτελέσματος και όχι προκαταβολικά. Οι διακηρύξεις, τα λόγια είναι δωρεάν και δεν υπόκεινται στη βάσανο της διαψευσιμότητας. Οι πράξεις είναι γεγονότα, τα οποία κρίνονται από τη λογική, το αποτέλεσμα, το όφελος ή τη ζημιά που προκάλεσαν. 

Η προεκλογική περίοδος, άλλωστε προσφέρεται για πολλά crash test προοδευτισμού.