Η αιματηρή σύγκρουση στο Σουδάν καθοδηγείται από μία εσωτερική διαμάχη εξουσίας μεταξύ αντίπαλων στρατηγών, που έχει τις ρίζες της στην ταραγμένη πολιτική ιστορία της χώρας της ανατολικής Αφρικής τις τελευταίες δεκαετίες.
Στρατιωτικές μονάδες πιστές στον ντε φάκτο αρχηγό του κράτους και επικεφαλής του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου, στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν, συγκρούονται με τις παραστρατιωτικές δυνάμεις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης (RSF), με επικεφαλής τον στρατηγό Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, γνωστό ως Χεμεντί, με τη διαμάχη τους για την εξουσία να έχει εκτροχιάσει τη δρομολογούμενη μετάβαση προς πολιτική διακυβέρνηση, εγείροντας φόβους για ευρύτερη ανάφλεξη.
Την ίδια στιγμή, διεθνείς και περιφερειακές δυνάμεις, και σημαντικοί παράγοντες άσκησης επιρροής στη Μέση Ανατολή, έχουν το βλέμμα καρφωμένο στο Σουδάν, καθώς επηρεάζονται -και συνακόλουθα μπορούν να επηρεάσουν- σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό τις εξελίξεις, όπως καταγράφεται σε explainer του βρετανικού Guardian.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο μεγαλύτερος παράγοντας, βρίσκονται σε θέση να ασκήσουν άμεση επιρροή σε συγκεκριμένα πρόσωπα μέσω παρακράτησης ή παράδοσης οικονομικής βοήθειας πολύ μεγάλου ύψους, του ειδικού βάρους που κατέχουν σε διεθνή φόρα, όπως τα Ηνωμένα Έθνη ή πολυμερή σχήματα δανεισμού, και της ικανότητάς τους να οικοδομούν συνασπισμούς μικρότερων δυνάμεων.
Η Ουάσινγκτον επιζητά σταθερότητα σε μία ταραγμένη ζώνη τεράστιας στρατηγικής σημασίας και επίσης να ανατρέψει την αυξανόμενη επιρροή ανταγωνιστών, όπως η Κίνα, και σε πολύ μικρότερο βαθμό, η Ρωσία. Η Ουάσινγκτον χαιρέτισε την πτώση του δικτάτορα Ομάρ αλ-Μπασίρ το 2019, αλλά έχει επικριθεί για υπερβολικά ήπια στάση απέναντι στους δύο αντίπαλους στρατηγούς και ιδιαίτερα τον Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν.
Η Κίνα έχει καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για να κερδίσει «φίλους» στην Ανατολική Αφρική μέσω της κατασκευής μεγάλων υποδομών, οικονομικών επενδύσεων, δανείων και υποστήριξης κυβερνώντων που έλκονται από τον αυταρχισμό που η ίδια επιδεικνύει. Ωστόσο, παρόλο που η Κίνα φιλοδοξεί να καθιερωθεί ως μεσολαβήτρια δύναμη σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο, είναι απίθανο να έχει μεγάλη επιρροή στη σύγκρουση στο Σουδάν. Αυτή η σχετική ουδετερότητα προσφέρει τουλάχιστον στο Πεκίνο μια πιθανή ευκαιρία να οικοδομήσει μια σχέση με οποιονδήποτε νικητή.
Αντίθετα, η Ρωσία θεωρείται ότι είναι πλήρως «δεσμευμένη» απέναντι στον Χεμεντί και τις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης. Ο πρώην πολέμαρχος έχει συνδεθεί με τις προσπάθειες της Ρωσίας να εξάγει τεράστιες ποσότητες χρυσού από το Σουδάν για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της εισβολής στην Ουκρανία, και η Μόσχα έχει αναπτύξει μισθοφόρους της Wagner για να ενισχύσει τις επιχειρήσεις του Χεμεντί. Πέρα από τους πολύτιμους πόρους, είναι η στρατηγική θέση του Σουδάν που προσέλκυσε τη Μόσχα, ιδιαίτερα η ευκαιρία να τοποθετηθεί εκεί μια σημαντική ναυτική βάση, η οποία θα επέτρεπε επιχειρήσεις στον Ινδικό Ωκεανό.
Η Αίγυπτος από πλευράς της διατηρεί μακροχρόνιους δεσμούς με τον στρατό του Σουδάν και έχει καταστήσει σαφή την υποστήριξή της στον Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν. Αιγύπτιοι στρατιώτες -ή «εκπαιδευτές»- έχουν αιχμαλωτιστεί από τις RSF τις τελευταίες ημέρες. Το Κάιρο επιζητά σταθερότητα και αρέσκεται στην ιδέα ενός αυταρχικού στρατιωτικού ηγέτη στο Σουδάν. Επιθυμεί, όμως, και την υποστήριξη του Χαρτούμ στην πικρή διαμάχη της με την Αιθιοπία για τον έλεγχο της ροής του Νείλου. Οι Αιγύπτιοι θέλουν επίσης να ελέγξουν την επιρροή των περιφερειακών αντιπάλων τους στο Σουδάν.
Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι επίσης σημαντικοί παράγοντες και οι ηγεσίες τους διατηρούν προσωπικές σχέσεις με πολλές από τα πρόσωπα που κινούν τα νήματα στο Σουδάν. Αμφότερες οι χώρες έχουν διοχετεύσει τεράστια χρηματικά ποσά στο χώρα της ανατολικής Αφρικής από το 2019 σε μια προσπάθεια να οικοδομήσουν ένα καθεστώς ευνοϊκό προς τα συμφέροντά τους.
Ο Χεμεντί κέρδισε την εύνοια στέλνοντας χιλιάδες Σουδανούς μαχητές να πολεμήσουν στην Υεμένη ως μέρος του συνασπισμού υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων, αλλά και ο Μπουρχάν έγινε ευπρόσδεκτος. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ευθυγραμμιστεί πολύ περισσότερο με την πολιτική της Δύσης στο Σουδάν τα τελευταία χρόνια. Ειδικά το Ριάντ δραστηριοποιήθηκε ιδιαίτερα τις τελευταίες εβδομάδες στην προσπάθεια αποτροπής της σύγκρουσης, αν και χωρίς επιτυχία ως φαίνεται.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ευθυγραμμίζεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο στην αναζήτηση μιας συμβιβαστικής συμφωνίας που θα οδηγούσε σε μετάβαση στον πολιτικό έλεγχο. Το χάος στο Σουδάν θα μπορούσε να προκαλέσει νέα αύξηση στις προσφυγικές ροές και η Γαλλία ανησυχεί ιδιαίτερα για τις συνέπειες που μπορεί να έχει η σύγκρουση για εύθραυστα αφρικανικά κράτη πιο δυτικά, όπου έχει ήδη χάσει μεγάλη επιρροή τα τελευταία χρόνια.
Διαβάστε επίσης:
Στη δίνη εμφυλίου το Σουδάν - Πυρά παρά τις εκκλήσεις για εκεχειρία
Σουδάν: Οι μάχες μέσα από χάρτες και δορυφορικές φωτογραφίες
