Κοινωνική αποδοχή και καθεστώς αδειοδότησης οι δύο κρίσιμοι κρίκοι στην αλυσίδα αξίας των Ορυκτών Πρώτων Υλών
Το τελευταίο διάστημα οι Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΟΠΥ) βρίσκονται ξανά στο προσκήνιο, δεδομένου ότι αποτελούν βασικό παράγοντα για την οικονομική ανάπτυξη και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ενώ παράλληλα έχουν ρόλο πρωταγωνιστή στην συνολική προσπάθεια επίτευξης των ενεργειακών και κλιματικών στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ με τη σειρά της φαίνεται πως έχει αρχίσει να αναγνωρίζει τη σημασία επάρκειας των ΟΠΥ και να κινείται ενεργά προς την κατεύθυνση της εξασφάλισής τους εντός ευρωπαϊκού εδάφους.
Στην Ευρώπη, οι θεσμικές πρωτοβουλίες για τις κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες (Critical Raw Materials Act - CRMA) και τη βιομηχανία καθαρών εκπομπών, έχουν στηριχθεί στο γεγονός ότι η οικονομική ανάπτυξη αλλά και η πράσινη μετάβαση οφείλουν να βασίζονται κυρίως στην αξιοποίηση του ευρωπαϊκού ορυκτού πλούτου, κάτι που εύλογα οδηγεί σε ανάγκη επίσπευσης των ώριμων - αλλά και ανάπτυξης νέων - μεταλλευτικών έργων.
Ωστόσο, η διαπίστωση αυτή - ακόμα και στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο - δεν επαρκεί για την επιτάχυνση της δραστηριότητας σε όλη την αλυσίδα αξίας των ΟΠΥ, καθώς η κοινωνική αποδοχή (Social License to Operate, SLO) και οι αδειοδοτικές διαδικασίες των εξορυκτικών έργων, παραμένουν η αχίλλειος πτέρνα για την ανάπτυξή τους.
Εδώ και δεκαετίες, η μεταλλευτική δραστηριότητα στην Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα σοβαρό εμπόδιο στην κοινωνική αποδοχή, γνωστό ως "Not in My Back Yard" (NIMBY), ένα επικοινωνιακό φαινόμενο, που χτίστηκε τόσο μέσω πολιτικών αποφάσεων περιοριστικού χαρακτήρα και απουσίας μακροπρόθεσμης πολιτικής σε έναν από τους πιο νευραλγικούς τομείς της πρωτογενούς παραγωγής, όσο από την περιορισμένη ως ελλιπή επικοινωνία της μεταλλευτικής βιομηχανίας για την ανάδειξη της σημαντικότητας των ορυκτών και μετάλλων στη ζωή μας.
Ο συνδυασμός αυτής της νοοτροπίας με την πολύπλοκη και χρονοβόρα αδειοδοτική διαδικασία που απαιτείται για την ανάπτυξη ενός νέου μεταλλευτικού έργου σε πολλά κράτη - μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, δεν ωφελεί ούτε τον Ευρωπαίο πολίτη να ξεφύγει από την πλάνη του «αυτοφυούς ηλεκτρικού αυτοκινήτου» ούτε και τον κλάδο να αποχωριστεί το χαρακτηρισμό του «κακού γείτονα».
Μόνο με την ανάπτυξη μιας συνεκτικής στρατηγικής που θα ενσωματώνει την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και τις κοινωνικές ανησυχίες, μπορεί να επιτευχθεί πραγματική πρόοδος προς μια αποτελεσματική και υπεύθυνη ευρωπαϊκή μεταλλευτική δραστηριότητα που θα συμβάλλει στην πρόοδο της ευρωπαϊκής κοινωνίας.
Βασικός παρονομαστής για τον μετασχηματισμό αυτόν είναι η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Ευρώπης με βιώσιμο και υπεύθυνο τρόπο. Η Ευρωπαϊκή μεταλλευτική βιομηχανία φαίνεται να έχει «αγκαλιάσει» τη νομοθετική πρωτοβουλία της ΕΕ για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, αντιλαμβανόμενη ότι ο κανονισμός μπορεί να γίνει μια νέα αφετηρία στην προσπάθεια επίτευξης των φιλόδοξων στόχων της Ευρώπης για την κλιματική ουδετερότητα, αλλά και στην ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ της βιομηχανίας και της κοινωνίας.
Ο ελληνικός μεταλλευτικός κλάδος έχει υιοθετήσει τις αρχές της βιωσιμότητας εδώ και χρόνια, εξασφαλίζοντας τις απαραίτητες πρώτες ύλες με το ελάχιστο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αξιοποιώντας τεχνολογίες αιχμής και προσφέροντας θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης και εισοδημάτων.
Ένα νέο μεταλλευτικό έργο στρατηγικής σημασίας αναπτύσσεται στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα βρίσκεται σε φάση υλοποίησης ένα μεταλλευτικό έργο που τοποθετείται στην 5η θέση της λίστας των 10 σημαντικότερων υπό ανάπτυξη έργων εξόρυξης χαλκού παγκοσμίως* για το 2023, αυτό των Σκουριών (*πηγή: Mining Intelligence, κατάταξη έργων βάσει διάρκειας κύκλου ζωής κάθε μεταλλείου). Η στρατηγική επένδυση της Ελληνικός Χρυσός στις Σκουριές έχει τη δυναμική να εξασφαλίσει σημαντικές πρώτες ύλες που θα βοηθήσουν την Ευρώπη να ενισχύσει τη διαθεσιμότητα στο κρίσιμο και στρατηγικού χαρακτήρα μέταλλο του Χαλκού, συμβάλλοντας παράλληλα στην επίτευξη των ποσοτικών στόχων του CRMA και της ΕΕ για αυτονομία σε ΟΠΥ, ενώ ταυτόχρονα θα έχει σημαντικά οφέλη για την ευρύτερη ελληνική οικονομία.
Το υπερσύγχρονο, εν εξελίξει έργο των Σκουριών είναι σχεδιασμένο με γνώμονα το ελάχιστο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα του έργου σε σχέση με το μέγεθος και την εμβέλειά του, ενώ παράλληλα έχει ληφθεί υπόψη και κάθε πιθανή περιβαλλοντική και κοινωνική επίδραση με συγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης. Στην πράξη αυτό επιτεύχθηκε μέσα από την εκπόνηση μιας αναλυτικής και επιστημονικά τεκμηριωμένης Μελέτης Περιβαλλοντικών & Κοινωνικών Επιπτώσεων (ΜΠΚΕ) από την Ελληνικός Χρυσός γύρω από το νέο της επενδυτικό σχέδιο, η οποία και αποτέλεσε αντικείμενο μιας τρίμηνης ανοιχτής δημόσιας διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία, πρωτοφανή για τα ελληνικά χρονικά, όπου κάθε ενδιαφερόμενος κοινωνικός εταίρος είχε την ευκαιρία να διατυπώσει γνώμες, ενστάσεις και τυχόν αντιρρήσεις.
