Τι δείχνουν τα αποτελέσματα των τελευταίων μελετών, για την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου - ασπίδα κατά της COVID 19 σε ευπαθείς ομάδες ασθενών, όπως οι νεφροπαθείς και οι καρκινοπαθείς.
Παρά τη συνεχιζόμενη εμφάνιση κρουσμάτων και θανάτων από COVID 19, σήμερα υπάρχουν αρκετοί πολίτες που θεωρούν ότι η πανδημία... έχει τελειώσει. Ίσως δεν υπάρχει μεγαλύτερο λάθος από αυτό. Ο κίνδυνος δεν έχει παρέλθει και ίσως να είναι απλά οι αποτελεσματικές θεραπείες οι οποίες εφαρμόσθηκαν -μετά από συντονισμένη έρευνα- τα προηγούμενα χρόνια, που οδήγησαν στην ψευδαίσθηση ότι «δεν υπάρχει πια». Η πραγματικότητα είναι ότι η COVID 19 παραμένει εξαιρετικά απειλητική, ιδιαίτερα στις ευαίσθητες ομάδες, όπως οι ανοσοκατεσταλμένοι και οι καρκινοπαθείς. Αντίστοιχη πραγματικότητα παραμένει ότι στη μάχη για τη διαχείρισή και την αντιμετώπισή της, υπάρχει ένα αποτελεσματικό και πιστοποιημένο «όπλο»: η ρεμδεσιβίρη. Το αντιικό φάρμακο που αποτελεί πλέον θεραπεία επιλογής από τις κατευθυντήριες οδηγίες έχοντας εδραιωμένο προφίλ ασφάλειας για ένα ευρύ φάσμα ασθενών.
Από την έναρξη της πανδημίας, η επιστημονική κοινότητα είχε επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στην αναζήτηση θεραπειών για τη νόσο. Το πρώτο φάρμακο που εγκρίθηκε τελικά για την αντιμετώπιση του ιού ήταν η ρεμδεσιβίρη. Η έγκριση του φαρμάκου στις ΗΠΑ και λίγο αργότερα στην Ευρώπη δημιούργησε αισιοδοξία καθώς δεν ήταν λίγοι αυτοί που πίστευαν ότι πράγματι μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς που νοσηλεύονται για τον ιό. Πρόκειται για μία εξελικτική πορεία, στην αντιμετώπιση του κορoνοιού, που επιβεβαιώθηκε σταδιακά από δεκάδες κλινικές μελέτες αλλά και από την RWE (Real World Evidence), προσφέροντας πολύτιμη βοήθεια στους ασθενείς πολλών κατηγοριών.
Όπως αποδείχθηκε τους τελευταίους μήνες, η καταπολέμηση της COVID-19, δεν είναι μόνο υπόθεση εμβολιασμού. Είναι σαφέστατα και υπόθεση των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπισή της. Και στο πλαίσιο αυτό, έχει συντελεσθεί μια ιδιαίτερα σημαντική πρόοδος, καθώς η χορήγηση της ρεμδεσιβίρης, του μόνου αντιικού φαρμάκου με πλήρη άδεια από τον ΕΜΑ, αποδεσμεύθηκε για χορήγηση σε νέες κατηγορίες ενηλίκων και παιδιατρικών πληθυσμών.
Ίσως ακόμη σημαντικότερα να είναι και τα νέα πραγματικά δεδομένα RWE που ανακοινώθηκαν στο πρόσφατο 30ο Συνέδριο για τους ρετροϊούς και τις ευκαιριακές λοιμώξεις (CROI 2023) από τρεις νέες αναλύσεις της βάσης δεδομένων Premier Healthcare, οι οποίες δείχνουν την επίδραση της ρεμδεσιβίρης στη θνητότητα στο συνολικό πληθυσμό ασθενών, αλλά και σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς ενώ περιλαμβάνουν δεδομένα επαναχορήγησης κατά τη διάρκεια επικράτησης όλων των παραλλαγών του ιού SARC- CoV-2. Σύμφωνα με αυτά:
- Η ρεμδεσιβίρη μείωσε τη θνητότητα σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (σ.σ. του ελεγχόμενου δείγματος ασθενών) σε νοσηλευόμενους ασθενείς με νόσο COVID-19, σε όλες τις παραλλαγές του ιού και σε όλα τα επίπεδα οξυγόνου.
- Η ρεμδεσιβίρη μείωσε τη θνητότητα σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς με νόσο COVID-19 σε σχέση με την ομάδα ελέγχου, σε όλες τις παραλλαγές του ιού.
- Η ρεμδεσιβίρη μείωσε σημαντικά σε στατιστική καταγραφή, την πιθανότητα επανεισαγωγής στο νοσοκομείο σε ασθενείς με COVID-19 λοίμωξη για όλες τις παραλλαγές του ιού, σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.
Υπενθυμίζεται ότι η ρεμδεσιβίρη είναι ένα νουκλεοτιδικό ανάλογο που εφευρέθηκε από την Gilead Sciences, βασιζόμενη σε πάνω από μια δεκαετία αντιιικής έρευνας της εταιρείας. Έως τώρα είναι εγκεκριμένη σε περισσότερες από 50 χώρες παγκοσμίως, ενώ έχει διατεθεί σε σχεδόν 13 εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 8 εκατομμυρίων ατόμων σε χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος, μέσω του προγράμματος εθελοντικής αδειοδότησης της Gilead.
Τα νέα θετικά δεδομένα για τη χρήση ρεμδεσιβίρης
Ειδικότερα, τα αποτελέσματα από κλινικές μελέτες τα οποία παρουσιάστηκαν στο 33ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Κλινικής Μικροβιολογίας & Λοιμωδών Νοσημάτων (ECCMID) για ασθενείς με λοίμωξη COVID-19, σε μελέτη Φάσης, 3 κατέδειξαν ότι η ρεμδεσιβίρη ήταν γενικά καλά ανεκτή σε άτομα με μέτρια έως σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία, ενώ αναδρομική μελέτη έδειξε χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από COVID-19 σε καρκινοπαθείς. Επιπλέον, μια ξεχωριστή ανάλυση κατέδειξε ότι η χρήση του ρεμδεσιβίρης σχετίζεται ακόμη με μειωμένο κίνδυνο επανεισαγωγής στο νοσοκομείο σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς που νοσηλεύονται με COVID-19.
Παρουσιάζοντας τα νέα στοιχεία ο Frank Duff, MD, Senior Vice President, Virology Therapeutic Area Head της Gilead Sciences σημείωσε ότι:
«Το εύρος των κλινικών και πραγματικών δεδομένων αποδεικτικών στοιχείων που παρουσιάστηκαν στο ECCMID υποστηρίζουν περαιτέρω το ισχυρό προφίλ αποτελεσματικότητας και ασφάλειας της ρεμδεσιβίρης. Από την αρχή της πανδημίας, η ρεμδεσιβίρη διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στη θεραπεία των νοσηλευόμενων ασθενών με COVID-19. Τα δεδομένα του πραγματικού κόσμου καταδεικνύουν περαιτέρω τον ρόλο της στη μείωση της θνησιμότητας και των ποσοστών επανεισαγωγής στο νοσοκομείο σε ευάλωτους πληθυσμούς ασθενών, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που ζουν με καρκίνο και άλλες ανοσοκατασταλμένες καταστάσεις».
Ποιες ήταν όμως οι επιμέρους ενδείξεις των μελετών, που καταδεικνύουν την ασφάλεια της χρήσης της ρεμδεσιβίρης σε ευρύ φάσμα ασθενών, αλλά κυρίως τις ευαίσθητες ομάδες;
1. Η πολυκεντρική μελέτη Φάσης 3 - REDPINE - για νεφροπαθείς
Στην τυχαιοποιημένη διπλά τυφλή μελέτη, ελεγχόμενη με placebo (εικονικό) φάρμακο, αξιολογήθηκε η ασφάλεια της ρεμδεσιβίρης σε ασθενείς με μέτρια και με οξεία νεφρική βλάβη (ONB) καθώς και σοβαρού βαθμού νεφρική ανεπάρκεια, που νοσηλεύτηκαν για COVID-19.Πρόκειται για έναν πληθυσμό με αυξημένη θνησιμότητα που σχετίζεται με το COVID-19. Η μελέτη περιελάμβανε 243 νοσηλευόμενους ενήλικες συμμετέχοντες με επιβεβαιωμένο COVID-19 και νεφρική ανεπάρκεια, συμπεριλαμβανομένων 90 συμμετεχόντων (37%) με οξεία νεφρική βλάβη (ΟΝΒ), 64 συμμετεχόντων (26%) με χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ) και 89 συμμετεχόντων (37%) με νεφρική νόσο τελικού σταδίου (ΝΝΤΣ) που απαιτούσε αιμοκάθαρση.
Οι ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν σε επίπεδο 2:1 για να λάβουν ρεμδεσιβίρη (n=163) ή εικονικό φάρμακο (n=80), επιπλέον της συνήθους φροντίδας. Στη μελέτη δεν παρατηρήθηκαν νέα σήματα ασφάλειας και δεν εντοπίστηκαν πρόσθετες ανεπιθύμητες παρενέργειες στη χορήγηση ρεμδεσιβίρης σε 163 νοσηλευόμενους ασθενείς με ΟΝΒ (n=60), ΧΝΝ (n=44) ή ΝΝΤΣ (n=59) που έκαναν αιμοκάθαρση και έλαβαν ρεμδεσιβίρη για έως και 5 ημέρες.
2. Οι μελέτες για ασθενείς με καρκίνο
Δύο μελέτες κλινικής πρακτικής που παρουσιάστηκαν στο ECCMID εξέτασαν την αποτελεσματικότητα της ρεμδεσιβίρης στη μείωση της θνησιμότητας που σχετίζεται με το COVID-19 για ασθενείς με καρκίνο, καθώς και τον ρόλο που διαδραματίζει η ρεμδεσιβίρη στη μείωση της επανεισαγωγής στο νοσοκομείο για ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς που έχουν μολυνθεί από τις κυρίαρχες ανησυχητικές παραλλαγές (προ-Δέλτα, Δέλτα και Όμικρον).
Στην πρώτη ανάλυση, αξιολογήθηκαν 7.482 άτομα με καρκίνο που νοσηλεύτηκαν για COVID-19 και έλαβαν θεραπεία με ρεμδεσιβίρη τις δύο πρώτες ημέρες της εισαγωγής. Τα αποτελέσματα την 28η ημέρα έδειξαν ότι τα άτομα με καρκίνο που έλαβαν θεραπεία με ρεμδεσιβίρη είχαν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας σε σύγκριση με τα άτομα με καρκίνο που δεν έλαβαν θεραπεία με ρεμδεσιβίρη. Αυτό το εύρημα παρατηρήθηκε σε όλες τις παραλλαγές:
- προ-Δέλτα: 25%
- Δέλτα: 32% και
- Όμικρον: 40%
Στη δεύτερη ανάλυση, αξιολογήθηκαν 4.664 ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς. Όσοι έλαβαν θεραπεία με ρεμδεσιβίρη (n=2.332) είχαν χαμηλότερο κίνδυνο επανεισαγωγής στο νοσοκομείο τόσο σε χρονικό διάστημα 30 ημερών όσο και 60. Ειδικότερα, τα αποτελέσματα για τα ποσοστά επανεισαγωγής στις 60 ημέρες:
- ήταν 16% χαμηλότερα για τους ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ρεμδεσιβίρη κατά τη διάρκεια του κύματος Δέλτα και
- 13% χαμηλότερα κατά τη διάρκεια του κύματος Όμικρον σε σύγκριση με τους αντίστοιχους μάρτυρες.
Επιπλέον, η Gilead Sciences ανακοίνωσε στο ECCMID θετικά δεδομένα για την οβελδεσιβίρη, από τη Φάση 1 της τυχαιοποιημένης, διπλά τυφλής μελέτης, με placebo φάρμακο, αναφορικά με τη χορήγηση του συγκεκριμένου φαρμάκου σε υγιείς ενήλικες συμμετέχοντες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η οβελδεσιβίρη σε κλιμακούμενες δόσεις επιτυγχάνει τις αναμενόμενες θεραπευτικές συγκεντρώσεις στο πλάσμα για τη θεραπεία του COVID-19.
Το Obeldesivir είναι ένα νέο ερευνητικό, από του στόματος αντιικό που αναπτύσσεται για τη θεραπεία της COVID-19, το οποίο μόλις μεταβολιστεί, λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως η ρεμδεσιβίρη στοχεύοντας την αναπαραγωγή του ιού SARS-CoV-2 μέσω της αναστολής της ιικής πολυμεράσης RNA. Η Gilead Sciences προώθησε την οβελδεσιβίρη σε δύο μελέτες Φάσης 3 – BIRCH και OAKTREE – σε μεγάλους πληθυσμούς και γεωγραφίες για να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της οβελδεσιβίρης για τη θεραπεία μη νοσηλευόμενων συμμετεχόντων με COVID-19.
Η ρεμδεσιβίρη στην Ελλάδα
Δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι η ρεμδεσιβίρη, εκτός από τον WHO, συστήνεται ως θεραπεία, τόσο από τον Ελληνικό Θεραπευτικό Αλγόριθμο νοσηλευόμενων και μη νοσηλευόμενων ασθενών όσο και από διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, συμπεριλαμβανομένων των οδηγιών των NIH, NICE, IDSA, MHLW, AHMF, COVRIIN και ESCMID, οι οποίες την υποστηρίζουν ως την καθιερωμένη αντιική θεραπεία εκλογής εντός νοσοκομείου.
Πράγματι στην Ελλάδα, στην καθημερινή πρακτική και σύμφωνα με τον ελληνικό αλγόριθμο, η ρεμδεσιβίρη χορηγείται για την αντιμετώπιση ασθενών που έχουν ανάγκη χορήγησης οξυγόνου και η κλινική εμπειρία που αποκτήθηκε από το 2020 είναι πλέον μεγάλη και αντίστοιχα εντυπωσιακή ως προς τα αποτελέσματά της.
