Με αυξανόμενο ενδιαφέρον για κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών (Venture Capitals), ανθεκτική οικονομική ανάπτυξη και έκρηξη των unicorns, η Λιθουανία είναι ένας από τους κορυφαίους κόμβους καινοτομίας στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Ενώ η μέση χρηματοδότηση ανά νεοφυή επιχείρηση μειώνεται παγκοσμίως, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη αυξάνεται, με τη Λιθουανία, σύμφωνα με το sifted.eu, να παρουσιάζει την ταχύτερη αύξηση από το 2017 σε επιχειρηματική αξία.
Μάλιστα παρατηρείται αύξηση των νεοφυών επιχειρήσεων deeptech που δραστηριοποιούνται στην χώρα, λόγω της δυναμικής της χώρας στις βιοεπιστήμες αλλά και του ευνοϊκού φορολογικού και νομικού καθεστώτος που προσφέρει η χώρα.
Δύναμη στις βιοεπιστήμες
Τα στοιχεία του Οργανισμού Καινοτομίας της Λιθουανίας δείχνουν ότι η Λιθουανία ήρθε δεύτερη στην ΕΕ με το ένα τέταρτο των φοιτητών (από το 56% του πληθυσμού με τριτοβάθμια εκπαίδευση) να επιλέγουν ακαδημαϊκούς κλάδους STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά). Η Λιθουανία κατέχει επίσης τη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ με 49% των γυναικών στις θετικές επιστήμες.
«Έχουμε πολύ ισχυρά πανεπιστήμια στις βιοεπιστήμες, ειδικότερα. Και το γεγονός ότι οι τεχνολογίες, όπως το CRISPR, αναπτύχθηκαν εδώ και ότι η θεσμική τεχνογνωσία είναι εξαιρετικά χρήσιμη - βοηθά στην ανάπτυξη του τομέα deeptech», λέει ο Τζουόζας Νεΐνις (Juozas Nainys), διευθύνων σύμβουλος της Droplet Genomics, μιας deeptech με έδρα το Βίλνιους που επικεντρώνεται στη μικρορευστολογία σταγονιδίων για την Ε&Α.
«Τα τελευταία πέντε χρόνια περίπου, έχει επίσης δοθεί έμφαση στην προώθηση της επιχειρηματικότητας εντός της κοινότητας STEM και έχουν δημιουργηθεί νέα προγράμματα που προωθούν την επιχειρηματικότητα - όταν σπούδαζα, πριν από περίπου 10-15 χρόνια, δεν υπήρχαν τέτοια μαθήματα», προσθέτει.
Οι γενναιόδωρες ευκαιρίες δημόσιας χρηματοδότησης αποτελούν επίσης κινητήριο μοχλό για την deeptech στη Λιθουανία, λέει η Roberta Rudokienė, επικεφαλής της Startup Lithuania. Το Startup Lithuania είναι ο εθνικός διαμεσολαβητής του οικοσυστήματος νεοφυών επιχειρήσεων της χώρας, ο οποίος βοηθά τις λιθουανικές νεοφυείς επιχειρήσεις σε όλα τα στάδια της ανάπτυξής τους - από την υλοποίηση της ιδέας μέχρι τη διεθνή προώθησή τους. Υποστηρίζεται από τον Οργανισμό Καινοτομίας της Λιθουανίας, τον επίσημο δημόσιο οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την προώθηση της καινοτομίας στη χώρα.
Ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς
Το ευνοϊκό φορολογικό και νομικό καθεστώς της Λιθουανίας δίνει τη δυνατότητα στις εταιρείες τεχνολογίας να αναπτυχθούν και να προσελκύσουν επενδύσεις, ενώ η ταχεία αναπτυξιακή δυναμική αναμένεται επίσης να οδηγήσει σε μεγάλης κλίμακας εξόδους. Αυτό με τη σειρά του δημιουργεί ένα φαινόμενο χιονοστιβάδας, καθώς οι ιδρυτές τεχνολογικών επιχειρήσεων με κεφάλαια από επιτυχημένες εξόδους επενδύουν σε νέες νεοσύστατες επιχειρήσεις.
Ορισμένα από τα φορολογικά κίνητρα της χώρας για την καινοτομία περιλαμβάνουν μονοετή απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος εταιρειών για τις μικρές επιχειρήσεις, έκπτωση φόρου για τις εταιρείες που επενδύουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό και μικρότερη περίοδο απόσβεσης για τα περιουσιακά στοιχεία που χρησιμοποιούνται στην Ε&Α. Περισσότεροι από 100 ιδρυτές έχουν μετακομίσει στη Λιθουανία χρησιμοποιώντας τη βίζα για νεοφυείς επιχειρήσεις που ξεκίνησε το 2017.
Η περιοχή της Βαλτικής - Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία - διαθέτει επίσης μερικούς από τους καλύτερους κανονισμούς στην Ευρώπη για τις εταιρείες που θέλουν να προσφέρουν δικαιώματα προαίρεσης αγοράς μετοχών στους υπαλλήλους τους, σύμφωνα με την εταιρεία VC Index Ventures. Αυτό διευκολύνει τις νεοφυείς επιχειρήσεις να προσελκύσουν και να διατηρήσουν ταλέντα, γεγονός που έχει θετικό αντίκτυπο σε ολόκληρο το οικοσύστημα τεχνολογίας.
Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι οι ιδρυτές ότι το φορολογικό και νομικό καθεστώς της Λιθουανίας έχει μεγάλη σχέση με την ανάπτυξη της καινοτομίας της. «Δεν νομίζω ότι το φορολογικό καθεστώς οδηγεί ιδιαίτερα στην ίδρυση νέων εταιρειών, διότι συνήθως οι επιχειρηματίες δεν κάθονται και δεν λένε "αυτό είναι ένα εξαιρετικό φορολογικό περιβάλλον για να ξεκινήσεις μια εταιρεία"», λέει ο Nainys.
«Βοηθάει όμως την εταιρεία να αναπτυχθεί μόλις ιδρυθεί. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι οι επενδύσεις της λιθουανικής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους τομείς της deeptech και των βιοεπιστημών, οι οποίες σίγουρα αρχίζουν να αποδίδουν καρπούς και ήταν επίσης χρήσιμες στα αρχικά στάδια της εταιρείας μας», προσθέτει.
Η αξία των νεοφυών επιχειρήσεων της Λιθουανίας αυξήθηκε στα 10,6 δισ. δολάρια το 2022, με πολύ διαθέσιμο χώρο περαιτέρω ανάπτυξης.
